Alerji Nedir ve Alerji Çeşitleri Nelerdir?

Alerji, bir maddenin vücut tarafından zararlı olarak algılanması durumunda, bağışıklık sistemi tarafından verilen tepkidir. Bu tepki gözlerde kızarıklık, burun akıntısı, sık sık hapşırma ve vücutta döküntü gibi farklı belirtilerle kendini belli edebilir. Semptomlar, mevsimlere bağlı olarak dönemsel alevlenme gösterebildiği gibi tüm yıl boyunca da görülebilir. Vücudun tepki verdiği alerjenlerden kaçınmak bu süreçte yapabileceğin en doğru tutum olacaktır.^(1,2) Alerji ve alerji çeşitleri hakkında daha detaylı bilgi için yazının devamını okuyabilirsin.

Alerji Nedir?

Alerji, normalde zararlı olmayan ancak vücut tarafından zararlı olarak algılanan istilacı maddeler karşısında bağışıklık sisteminin gösterdiği reaksiyonlardır. Vücutta reaksiyona neden olan bu tür maddelere alerjen denir. Alerjenlerin ne olduğu ve oluşturduğu bağışıklık yanıtının türü kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.⁽¹⁾

Örneğin bir kişi alerjen maddeye maruz kaldıktan sonra vücudunda kaşıntı görülürken bir diğer kişide burun tıkanıklığı meydana gelebilir.

Kişi, alerjisinin olduğu maddeye maruz kaldığında, vücutta IgE dediğimiz antikorlar artar. Antikorlar, vücuda giren zararlı maddeleri uzaklaştırmakla görevli bağışıklık sistemi elemanlarıdır. IgE de vücudun zararlı olarak gördüğü; yani alerjen kabul ettiği maddeleri tespit ederek vücuttan uzaklaştırmaya çalışır.⁽²⁾

Alerji Belirtileri Nelerdir?

Alerjiye bağlı belirtiler, vücudun çok çeşitli bölgelerini etkileyebilir ve farklı şiddette olabilir. Kişiden kişiye değişebilen bu semptomlar; vücutta etkilediği bölge sayısına göre hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılır:

• Hafif Belirtiler: Kızarıklık, döküntü, kaşıntı, gözlerde kızarıklık/sulanma, sık sık hapşırma, burun akıntısı ve tıkanıklığı, alerjik rinit gibi vücudun belirli bir bölgesini etkileyen belirtilerdir.
• Orta Dereceli Belirtiler: Bu belirtiler birden fazla vücut bölgesini kapsayan özelliktedir. Kaşıntı, kurdeşen, şişlik ve nefes darlığı bu grup belirtiler arasında sayılabilir.
• Ağır Belirtiler: Tıp literatüründe anafilaksi olarak bilinen ve tüm vücudu etkileyen, nadir görülen bir grup semptomdur. Hayati tehlike riski bulunur ve aniden ortaya çıkar. Hafif bir kaşıntı ile başlayabilen bu durum, saniyeler içerisinde boğazda şişme sonucu nefes almada zorluk, kusma, kramp, halüsinasyon gibi ciddi semptomlara dönüşebilir.⁽²⁾

Alerji Çeşitleri Nelerdir?

Alerji sınıflandırması sıklıkla etken alerjik maddeye göre yapılır. Sınıflandırmada esas alınan benzer özellikteki alerjenler birlikte kategorize edilir. Örneğin fındık, fıstık, süt alerjilerinin hepsi besin alerjisi kategorisine girer. Çok sayıda etken alerjen bulunmasına paralel olarak çok çeşitli alerji türü vardır. Bazı yaygın görülen alerji çeşitleri şunlardır:

• Besin alerjisi
• Cilt alerjisi
• Toz alerjisi
• Evcil hayvan alerjisi
• Lateks alerjisi
• Polen alerjisi
• Böcek alerjisi
• İlaç alerjisi
• Küf alerjisi
• Alerjik rinit⁽³⁾

Alerjik Rinit

Saman nezlesi olarak da bilinen alerjik rinit, kişinin polen gibi bir alerjene maruz kalması sonucunda burnun iç kısmında iltihaplanma görülmesidir. Sık sık hapşırma, kaşıntı, burun tıkanıklığı/akıntısı alerjik rinitin neden olduğu semptomlardır ve sıklıkla soğuk algınlığı ile karıştırılır.⁽⁴⁾ Alerjik rinit, genellikle toz, küf, evcil hayvan ve polen alerjilerinden kaynaklanır.⁽⁵⁾ Alerjik rinit kolay tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak bazı kişilerde ağır seyretmesi sonucunda uyku sorunlarına neden olabilir. Çünkü alerjik rinit semptomlarından olan burun tıkanıklığı, geceleri bireylerde uyku apnesi görülme sıklığını arttırabilir. Uyku apnesi, uyku esnasında solunumun durması ile karakterize bir sağlık sorunudur⁽⁴⁾.

Alerjik Astım

Alerjik Astım, astımlı hastalarının yaklaşık %60’ını etkileyen en yaygın astım türüdür.⁽⁶⁾

Alerjik astım ile bildiğimiz astım arasındaki temel fark alerjik astıma bir alerjenin neden olmasıdır. Alerjenle temas edildikten sonra nefes almada zorluklar yaşanır. Bundan dolayı alerjik astım krizlerinin kontrol edebilmek için astımı neyin tetiklediğini bilmek oldukça önemlidir.⁽⁷⁾ Hastanede yapılan kan veya cilt testleri sonucunda bir doktor tarafından alerjik astım krizine neden olan alerjen belirlenebilir.⁽⁶⁾

Atopik Dermatit

Egzama olarak da bilinen atopik dermatit ciltte kuruluk, kızarıklık ve tahriş ile karakterize edilir. Bunlara ek olarak bazı kişilerde kaşıntı da eşlik edebilir. Hastalığa her yaş grubunda rastlansa da en sık olarak küçük çocuklarda görülür.⁽⁸⁾ Atopik dermatit olgularında bazen ciltte çok fazla kaşıntı meydana gelebilir. Ancak kaşımak cildi daha fazla tahriş edeceği için yapılmamalıdır.⁽⁹⁾

Atopik dermatit hastalığında dönemsel olarak artış veya veya azalışlar görülebilir. Çoğu kişide yetişkinliğe kadar iyileşme görülse de ömür boyu sürme ihtimali de vardır. Cildi düzenli olarak nemlendirmek ve bir doktora danışarak ilaç tedavisi uygulamak semptom kontrolü için gerekli olabilir.⁽⁸⁾ Atopik dermatiti kişilerde besin alerjileri, alerjik rinit ve alerjik astım görülme riski daha yüksektir.⁽⁹⁾

Alerjinin neden olduğu sık sık hapşırma, burun tıkanıklığı, kaşıntı gibi semptomlardan dolayı kişinin yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenebilir. Alerji Tedavisinde amaç bu semptomları azaltarak kişinin yaşam kalitesini yükseltmektir. Son zamanlarda quercetin pigmentinin de alerji semptomlarında iyileşme sağlayabileceği fark edilmiştir. Quercetin bitki kabuklarında bulunan bir pigmenttir. İçeriğinde bulunan maddeler sayesinde histamini (vücutta alerji semptomlarını oluşturan salgı) kısıtlayarak semptomlarda azalmalar sağlayabilir. Elma, vişne, yaban mersini gibi meyvelerde bulunan quercetin pigmentini takviye olarak da alabilirsin.⁽¹⁰⁾